Kartlegging av romleg variasjon i snødjupne og undersøking av prosessar som bidreg til akkumulasjon på Skjerdinganebreen vinteren 2021-2022

Abstract

Verda over er det blitt rapportert om tilbaketrekking av fjellbrear, isdekke og snødekke. På bakgrunn av snø si betyding for isbrear si levetid og vekst, er det interessant å undersøke endringar og sesongvariasjon i snødekket. Skjerdinganebreen er ein botnbre med topografiske karakteristikkar som er avgjerande for snødrift, snøskred og solinnstråling på breen. Med ei observert jamvektslinje som ligg 355 m under den klimatiske jamvektslinja, skil Skjerdinganebreen seg frå andre brear i området. Hensikta med oppgåva har vore å kartlegge snødekket og massetransportprosessar som redusera smelting på breen. Ved hjelp av in-situ undersøkingsmetodar som geofysisk måling med georadar, snøprofilanalyse, og feltobservasjon har vi samla data som bidreg til å svare på problemstillingane. I etterkant av feltarbeidet utførte vi biletanalyse basert på foto frå 2019-2022, og dynamisk skredmodellering i RAMMS for å forsøke å forklare variasjonane i snødjupna ved georadarmålingane. Resultata er sett saman med tidlegare studie utført på breen.

På nedre del av breen var snødjupna minst, og den auka gradvis oppover med aukande høgd over havet. Dette området vert tolka som hovudsakleg nedbørspåverka i vintersesongen 2021/2022, og snødjupna varierte mellom 3-5 m. Områda med størst snødjupne ligg i ytterkantane av breen i sør, vest og nord. Den største målte djupna var 11,7 m og var i eit område med identifisert firnsnø frå tidlegare år.

Frå mars til juni er ulike typar massetransport og skredhendingar, frå både flakskred og laussnøskred identifisert. Spesielt i april-mai observerast auka frekvens av hendingar. Det er i hovudsak hyppig frekvens av mindre skred med kortare utlaup som bidreg til betrakteleg auka snødjupne i akkumulasjonssone i bakkant på breen. Særleg skred med overlappande utlaup som gir område av snø med høgare tettleik. Skredhendingar gjer at akkumulasjons- og ablasjonsområde variera frå år til år. Frå biletanalyse og skredmodellering kjem det fram at enkelte år når skred frå losneområde i sør og nord heilt ned til innsjøen. Samanlikning med tidlegare studie viser ei akselererande auke i lengdeutstrekning, med differanse på 30 m frå 2017 til 2022. Grensa mellom innsjøen og isbreen ligg 66 m lenger vest. Frå 2017 til 2021 er firngrensa estimert flytta 30 m lenger vest og 2,8 m opp i høgd over havet. Dette gir ei estimert jamvektslinje på 1047,8 for året 2021.