Ivaretaking av sjukepleiaren: Ein praxeologisk studie om korleis lærebøker i sjukepleie har posisjonert seg om ivaretaking av sjukepleiar

Abstract

Dette er ein samfunnsvitskapleg studie om korleis det norske sjukepleiefaget har posisjonert seg til ivaretaking av sjukepleiar. Bakgrunnen for studien er undringa over manglande undervisning om ivaretakingspraktikkar i bachelorutdanning i sjukepleie og under mastergradutdanning i intensivsjukepleie, trass i at det er velkjend at virket som sjukepleiarar generelt og intensivsjukepleiarar spesielt, kan vere belastande. Formålet med studien er å forstå og forklare korleis det kan ha seg at intensivsjukepleieutdanningar ikkje utdannar intensivsjukepleiarane i å ivareta seg sjølve. Studien er basert på ei antaking om at posisjoneringane til dei som skriv lærebøker i intensivsjukepleie er fundert i den praktiske sansen som dei har inkorporert i det sosiale rommet og feltet som dei agerer i. Analysane som er fundert i Bourdieu sin teori om praktisk sans, praxeologisk vitskapsteori og ein praxeologisk analysestrategi, er basert på ein registrantanalyse av norske lærebøker i sjukepleie generelt og intensivsjukepleie spesielt. Fylgjande forskingsspørsmål har strukturert analysane: Korleis posisjonerer forfattarar av lærebøker i sjukepleie seg i forhold til ivaretaking av sjukepleiar? Korleis kan det ha seg at forfattarar av lærebøker i sjukepleie posisjonerer seg som dei gjer i forhold til ivaretaking av sjukepleiar? Korleis kan eit historisk perspektiv på posisjoneringar om ivaretaking av sjukepleiar bidra til å forstå og forklare at eg ikkje har fått undervisning om ivaretaking av sjukepleiar i intensivsjukepleie-studiet?Analysane visar at det generelt har vore lite fokus på ivaretakingspraktikkar i lærebøker i sjukepleie. Men ivaretaking er nemnt. I lærebøker frå 1877-1940 ser det ut for at det er dei rette eigenskapane og det å underordne seg Gud og legen som bidreg til å ivareta sjukepleiar. I perioden 1941-1984 ser det ut for at det er profesjonell ansvarleg sjukepleie med teoretisk skulering, og arbeidervernlova og arbeidsmiljøet som bidreg til å ivareta sjukepleiar. I perioden 1985-2004 vert det forventa at sjukepleiar tek vare på seg sjølv. I læreboka i intensivsjukepleie som har kome ut i ulike versjonar i perioden 2005 – 2020, er ikkje ivaretaking nemnt. Det kan sjå ut for at lærebokforfattarane av lærebøker i intensivsjukepleie er blitt så vande med at det er lite fokus på ivaretaking av sjukepleiaren, at dei ikkje kjem på at det kunne vere nyttig for intensivsjukepleiarane å lære korleis ivaretaking av sjukepleiar kan gjerast i intensivavdelingar. Lærebøker har ein dominant posisjon i det pedagogiske feltet, dei er på mange vis doxa-berarar, så det at læreboka i intensivsjukepleie ikkje skriv om ivaretaking av sjukepleiaren kan bidra til å forstå og forklare at eg ikkje har fått undervising om ivaretaking av sjukepleiar i samband med intensivutdanning, verken via lærebøker, førelesingar, arbeidskrav eller eksamenar