Fargar sin funksjon i multimodal meiningsskaping i læremiddel: ein analyse med blikk for fargesynssvake

Abstract

Føremålet med masteroppgåva har vore å belyse, og analysere kva rolle fargar spelar i norskfaglege læreverk, med eit blikk på korleis fargebruk påverkar leseforståinga hjå elevar med fargesynssvakheit. Masteroppgåva omfattar to ulike kvalitative studiar: fyrst, ei undersøking om korleis fargar samspelar med andre modalitetar i samansette læreboktekstar frå Kontekst 8-10, Kontekst 8-10 Smart Bok og Fabel 9. Deretter, ei undersøking av korleis bruk av fargar i desse lærebøkene kan påverke leseforståinga til elevar med fargesynssvakheit. Masteroppgåva byggjer på ein todelt kvalitativ analyse, med utgangspunkt i teoriar om multimodalitet, samansette tekstar, semiotikk, fargebruk. Dette er ein lærebokanalyse supplert med ein innhaldsanalyse av intervju med tre informantar som har fargesynssvakheit. Lærebokanalysen fokuserer på funksjonell spesialisering, multimodal kohesjon og multimodal redundans. Intervjua supplerer lærebokanalysen med å få eit innblikk i korleis fargebruk i lærebøker påverkar leseforståinga hjå personar med fargesynssvakheit. Lærebokanalysen og innhaldsanalysen av intervjua syner at både Kontekst 8-10, Kontekst 8-10 Smart Bok og Fabel 9 har ein gjennomført bruk av fargar. Fargebruken i læreverka har klare funksjonar i det multimodale samspelet saman med andre modalitetar. I både lærebokanalysen og innhaldsanalysen kjem det fram at den multimodale redundansen spelar ei sentral rolle. Sidan modalitetane formidlar same informasjon på forskjellige måtar ser det ikkje ut til at fargane var avgjerande for forståinga av teksten. Bruken av lærebøker og digitale lærebøker er i stadig endring. Sjølv om det er meir fokus på digitalisering er lærebøkene framleis i bruk i skulen, og særskilt i norskundervisninga. Funna i oppgåva kan seie noko om kva ein bør sjå på knytt til val av undervisningsmateriale, for å sikre at elevar uavhengig av fargesynssvakheit forstår innhaldet i dei samansette læreboktekstane. Forhåpentlegvis kan kunnskapen i denne oppgåva bidra til at norsklærarar får meir kunnskap om betydinga av fargebruk i undervisning, og i større grad gjere undervisningsmateriale meir tilgjengeleg for elevar med fargesynssvakheit.